Ի՞նչ պետք է անել երեխային պաշտպանելու համար
- Պետք է միշտ իմանալ, թե որտեղ է Ձեր երեխան և ում հետ, զգուշությամբ մոտենալ երեխայի այլ տեղերում գիշերելու փաստին: Թող երեխաները գնան զույգերով կամ խմբով, երբ հնարավոր է: Երեխաները պետք է տուն վերադառնան միշտ նույն ճանապարհով:
- Ծանոթացեք այն մարդկանց հետ, ովքեր աշխատում են Ձեր երեխայի հետ դպրոցում և ազատ ժամանակ:
- Մի թողեք երեխաներին միայնակ գնալ հասարակական զուգարան:
- Լսեք Ձեր երեխային: Հասարակ բառերը, օրինակ՝ «Ինձ այլևս դուր չի գալիս երաժշտության ուսուցիչը» կամ «Ես չեմ ուզում, որ պապիկը մեզ հյուր գա», իրենց մեջ կարող են լուրջ ուղերձ պարունակել: Հարցրեք երեխային՝ ինչո՞ւ:
- Ստուգեք՝ հասկացե՞լ է արդյոք երեխան, թե ինչ են նրան սովորեցրել՝ խաղալով նրա հետ «Ի՞նչ կլինի նրան, եթե....» տիպի խաղ:
- Քննարկեք երեխաների հետ յուրահատուկ իրավիճակներ և ցանկացած այլ տեղեկություն նրա անձնական անվտանգության հետ կապված, օրինակ՝ ի՞նչ պետք է նա անի, եթե կորի խանութում, բաց թողնի ավտոբուսը և այլն: Թող երեխան մասնակցի որոշումներ կայացնելու գործին: Ուշադրությունը կենտրոնացրեք իրավիճակի, այլ ոչ թե՝ մարդու վրա: Սկսեք «անծանոթ մարդուց», հետո անցեք «մարդկանց, որոնց դուք ծանոթ եք», օրինակ՝ հարևան, փականագործ և այլն, հետո նրան, ում Ձեր երեխան սիրում է:
- Եղեք կոնկրետ՝ «Ի՞նչ կանեիր, եթե ինչ-որ մեկը հրավիրեր քեզ մեքենայով զբոսնելու, այգում քայլելու»: Կապ չունի թե ով` երեխայի արձագանքը պետք է լինի միանշանակ: Եթե երեխան սխալ պատասխանի, աշխատեք այդ ուղղությամբ: Օգնեք երեխային խոսել այն մասին, թե ինչպես ինքը պետք է գործի:
- Պետք չէ վստահ լինել, որ երեխան ամեն ինչ հասկացել է, ինչպես հարկն է, եթե չեք խոսել նրա հետ այդպիսի վտանգավոր իրավիճակների մասին շատ կոնկրետ:
- Ժամանակ առ ժամանակ խոսեք ամբողջ ընտանիքի անվտանգության մասին: Հիշեցրեք Ձեր երեխաներին, որ նրանք միշտ պետք է պատմեն, եթե նրանց հետ ինչ-որ բան է պատահում: Եթե առաջինը, ում նրանք պատմում են, չի հավատում իրենց, պետք է էլի ինչ-որ մեկին պատմեն, կրկին ու կրկին, մինչև ինչ-որ մեկը գործողություններ ձեռնարկի:
- Եթե երեխան ասում է Ձեզ, որ իր հետ նման բան արդեն պատահել է, խուճապի մի մատնվեք: Եթե զայրանաք, երեխան կարող է մեղքի զգացում ունենալ և խոսքերը հետ վերցնել: Պատասխանեք երեխային հանգիստ և հավատացրեք նրան, որ ոչ մի վատ բան չի արել և որ դա իր մեղավորությունը չէ: Աջակցեք երեխային, փորձեք հասկանալ նրա զգացմունքները, օրինակ՝ արդյո՞ք երեխան զգում է զայրույթ, վախ, տխրություն կամ տագնապ, հանգստացրեք նրան, ասեք, որ կպաշտպանեք նրան:
Երեխայի համար ապահովության ցանց ստեղծելու համար
- միասին ավելի շատ ժամանակ անցկացրեք,
- միասին արեք ամեն բան` որպես ընտանիք,
- խոսե՛ք երեխայի հետ նրա ընկերների մասին,
- լսե՛ք երեխայի անհանգստությունների և մտահոգությունների մասին,
- ընդունե՛ք նրանց արարքները,
- պատմե՛ք նրանց այն բարդությունների մասին, որ կարող են հանդիպել ապագայում,
- հավատացրե՛ք նրանց, որ կլինեք նրանց կողքին և կօգնեք,
- ազնի՛վ եղեք նրանց հետ,
- նրանց սիրո՛վ վերաբերվեք,
- փորձե՛ք հասկանալ զգացմունքները, որ ընկած են երեխայի վարքագծի հիմքում,
- ամրացրե՛ք նրանց ինքնագնահատականը,
- օգնե՛ք նրանց բացահայտել և սիրել իրենց անձը,
- խրախուսե՛ք երեխային հավատալու իր ունակություններին,
- օգնե՛ք նրանց տեսնելու իրենց ուժեղ կողմերն ու բնավորության առանձնահատուկ գծերը,
- ընդգրկվա՛ծ եղեք երեխայի դպրոցում,
- հետաքրքրվե՛ք նրանով, թե ինչ է երեխան կարդում, խաղում և դա քննարկե՛ք նրա հետ,
- ճանաչե՛ք նրանց ընկերներին, թու՛յլ տվեք ժամանակ անցկացնել ձեր տանը, հանդիպել ընտանիքի անդամների հետ,
- մո՛տ եղեք, բայց պահե՛ք սահմանը,
- իմացե՛ք, թե որտեղ է երեխան և ում հետ, բայց հարգե՛ք նրա անհատականությունն ու աճող կարիքը անկախության և անձնական կյանքի նկատմամբ,
- ցու՛յց տվեք երեխային, որ վստահում և հավատում եք նրան,
- մի՛ խուսափեք այն հարցերի պատասխաններից, որոնք կապված են երեխայի ֆիզիոլոգիական և սեռական հասունացման և դաստիարակության հետ,
- մի՛ հապաղեք խորհրդակցել ուսուցչի կամ այլ մասնագետի հետ, երբ երեխայի վարքում նկատում եք որևէ անսովոր փոփոխություն,
- բացատրե՛ք իրավիճակները: Օգնե՛ք երեխային հասկանալ անհասկանալի իրավիճակը,
- պատիժը զգուշորե՛ն օգտագործեք: Գոյություն ունի հստակ սահմանագիծ պատժի` որպես երեխայի հանդեպ դաժանության, և պատժի` որպես դաստիարակչական միջոցի միջև:
- մոդելավորե՛ք պատշաճ վարքագիծ: Ծնողները և ուսուցիչները պետք է տեղյակ լինեն իրենց գործողությունների` երեխայի կամ երեխաների խմբի վարքագծի վրա թողած ուժեղ ազդեցության վերաբերյալ:
- Սովորեցրե՛ք երեխաներին ինքնաարտահայտվել խոսքի միջոցով: Խոսելը օգնում է երեխային ինքնակառավարվել և այդպիսով կրճատել վարքագիծը գործողությամբ արտահայտելը:
Խորհուրդներ ծնողներին ճգնաժամային փուլերում երեխաների հետ հարաբերությունները պահպանելու վերաբերյալ
- Պետք չէ խուճապի մատնվել: Հիշե՛ք, ճգնաժամերը ժամանակավոր են և անցնում են, ինչպես ցանկացած մանկական հիվանդություն:
- Աշխատե՛ք, որ երեխայի համար սահմանված բոլոր արգելքները լինեն հիմնավորված և պետք է ձգտել նրան հնարավորինս ազատություն և ինքնուրույնություն տալ: Նրա համար եղե՛ք ոչ թե արգելքներ դնող, այլ՝ խորհրդատու:
- Եղե՛ք հետևողական: Եթե ինչ-որ բան արգելում եք, ապա մինչև վերջ մնացեք անզիջում, հակառակ դեպքում լացը կարող է դառնալ ուզածին հասնելու միջոց:
- Հետևե՛ք, որ ընտանիքի բոլոր անդամները նույն պահանջները դնեն երեխայի առջև:
- Կամակորության և լացի ժամանակ ոչ թե համոզեք երեխային, այլ շեղեք նրա ուշադրությունը:
- Անօգուտ են հրամայական տոնը և պատիժները:
- Եթե երեխայի հետ Ձեր հարաբերությունները նման են չընդհատվող պատերազմի, եղե՛ք փոքր-ինչ մեղմ ու զիջող:
- Եղեք՛ հնարավորինս լավատես և զվարթ: Հումորը և լավատեսությունը կարող են հրաշքներ գործել:
- Մի՛ մեղադրեք երեխային: Մի՛ ծանրաբեռնեք նրան:
- Ստեղծե՛ք վստահության մթնոլորտ Ձեր և երեխայի միջև:
Խորհուրդներ այն մայրերին, ովքեր գտնվում են իրենց երեխայից հեռու և շփումը սահմանափակ է
- Փորձեք հաճախակի հեռախոսով խոսել Ձեր երեխայի հետ:
- Անկախ Ձեր և երեխայի միջև գոյություն ունեցող հեռավորությունից, թող երեխան իմանա, որ դուք հետաքրքրված և ներգրավված եք նրա դաստիարակության մեջ և անհրաժեշտության դեպքում պատրաստ եք օգնել:
- Եղեք հարգալից Ձեր երեխայի հանդեպ և ցույց տվեք Ձեր անսահման սերը նրան:
- Հետաքրքրվեք ձեր երեխայի հետաքրքրություններով և զգացմունքներով:
- Եթե շատ բարկացած եք որևէ վարքի կամ միջադեպի կապակցությամբ, հաղորդակցվելու փորձ մի կատարեք, մինչև կհանգստանաք, քանի որ, հակառակ դեպքում, չեք կարող օբյեկտիվ լինել:
- Երեխայի հետ շփման ժամանակ ի ցույց մի դրեք Ձեր առավելությունը երեխայի նկատմամբ: Փորձեք հավասարվել երեխային, երբ խոսում եք նրա հետ:
- Եթե երեխային որևէ անհանգստացնող բան կա` մի հարցրեք «ինչո՞ւ», այլ հարցեք` «ի՞նչ է պատահել»:
- Մի՛ օգտագործեք վիրավորական բառեր կամ արտահայտություններ` տխմար, հիմար, «ասածդ իմաստ չունի», «դու ի՞նչ գիտես, դու դեռ երեխա ես»:
- Ժամանակ առ ժամանակ հանդիպումներին երեխային նվիրեք Ձեր կողմից պատրաստված փոքրիկ նվերը:
- Պատմեք Ձեր մասին երեխային, պատասխանեք երեխայի հարցերին` տալով իր տարիքին համապատասխան պատասխաններ:
- Խրախուսեք երեխային՝ բաց շփում ապահովելու նպատակով:
Կատարեք դա` ընդունելով նրան և գովաբանելով հաղորդակցման նրա ջանքերը:
Ի՞նչ կարելի է անելի երեխայի հետ բաժանումը մեղմելու համար
- Պահեք հանգստություն բաժանումից առաջ, որովհետև հաճախ ծնողն էլ է հուզվում իր գնալու կապակցությամբ և այդ լարվածությունը փոխանցում է երեխային:
- Նախապատրաստեք երեխային Ձեր հեռանալուն, համբուրեք, նույնիսկ, եթե երեխան հիսթերիայի պահեր է ապրում. ծնողը պետք է փորձի ժպիտով, հանգիստ և հանդարտ խոսել նրա հետ և հանգստացնել՝ ասելով, որ կվերդառնա: Կախված երեխայի տարիքից՝ կարելի է բացատրել նաև հեռացման պատճառներն ու անհրաժեշտությունը՝ իրենց հասկանալի լեզվով:
- Զգացմունքների մասին խոսել և դրանք անվանակոչելը հաճախ նվազեցնում է անհանգստությունը և տագնապը, հետևաբար կարելի է անվանակոչել զգացմունքը` ասելով, որ «գիտեմ, որ տխրում ես, որ ես գնում եմ և որոշ ժամանակ քեզ հետ չեմ լինելու, դրա անունը կարոտել է, ես ինքս էլ կկարոտեմ քեզ…:»:
- Պետք է սովորեցնել երեխային հաղթահարել դժվարությունները, երեխան պետք է հասկանա, որ կյանքում լինում են նաև դժվար պահեր: